Wonderlijke tijden. Verstoring van de bestaande orde. Wat voor jou belangrijk is wordt bedreigd – en je zoekt steun, houvast, geborgenheid. Je behoefte aan zekerheid groeit, maar waar vind je die nog? De werkelijkheid schreeuwt je toe: ’Je bent op jezelf aangewezen!’ Ben je dus alleen? Nee! Want we zijn hier samen. Niemand is alleen. En we hebben elkaar nodig. Meer dan ooit. Deze tijd vraagt om tevoorschijn komen. Laten zien wie je bent. Je niet meer verschuilen maar meedoen. Inbrengen wat jij kunt bijdragen – door te doen waar jíj blij van wordt. En je door niets of niemand meer bang laten maken. Wanneer je de moed kunt opbrengen om voluit te leven – recht uit je hart, en geholpen door je hoofd – ben je minder alleen dan je denkt. Dan kun je steun, houvast en geborgenheid ervaren. Bij jezelf, en bij de ander. En dan heb je ook wat te geven – dan geef je wie jij in wezen bent.

vrijdag, mei 15, 2009

Opvoeden, de toekomst van de ambtenaar

Steeds meer mensen weten zich prima te redden. Ze zijn goed in nutstaken. Ze richten scholen op voor hun kinderen, stichten verpleeghuizen voor hun ouders, beginnen een onderling waarborgfonds, delen auto’s, produceren samen schone energie, regelen met elkaar de waterhuishouding in hun wijk, onderhouden het groen in hun buurt, maken voor hun gebied een bestemmingsplan, stellen een wijkmanager aan.

Ze zeggen: ‘Voor ons hoef je niet te zorgen, dat doen we zelf wel.’ Mensen die niet klagen dat de overheid te weinig doet en niet naar hen omkijkt. Ze vinden dat de overheid juist te veel doet: ‘Loop niet in de weg, vertrouw ons nou maar en laat ons met rust!’ Ze leven in een betere toekomst – waarin ze goed voor zichzelf en goed voor elkaar zorgen.

De ambtenaar van de toekomst ziet dat dit toekomst heeft. Weet dat dit zelfsturende burgers zijn. Is niet bang voor deze weldenkenden, prijst zich met hen gelukkig en juicht ze toe. Weet dat dit net kinderen zijn die op kamers gaan: ze willen graag op eigen benen staan maar wel kunnen terugvallen op het vertrouwde nest. De ambtenaar van de toekomst maakt voor deze zelfredzamen graag uitzonderingen op de regels: weet dat niets zo ongelijk is als het gelijk behandelen van ongelijken.

Maar ondertussen... ‘Uit onderzoek blijkt’ dat vier miljoen volwassen Nederlanders zich buitenstaander voelen. Deze mensen kíjken niet alleen naar Hart van Nederland, ze zíjn het hart van Nederland. Volgens bureau Motivaction leven er middenin onze samenleving vier miljoen ontevreden mensen. Ze hebben het gevoel dat ze niet meetellen. Een derde van de volwassen bevolking! Goed voor vijftig kamerzetels. Ze doen de boekhouding, rijden taxi’s, staan op steigers en draaien ploegendiensten. Ze voelen zich overvraagd, en ondergewaardeerd – in de steek gelaten, vooral door de overheid. Ze leven in een verleden waarin alles beter was – omdat er goed voor hen werd gezorgd.

Misschien ligt de grootste maatschappelijke uitdaging bij deze vier miljoen mensen. Ze zorgen voor verkiezingsuitslagen waarbij ‘zomaar’ een derde van de kamerzetels naar de flanken links en rechts kan gaan. (Dat krijg je van algemeen kiesrecht ;-) Ooit konden we lachen om Boer Koekoek, een randverschijnsel. Populisme bevindt zich niet meer aan de rand, het is mainstream geworden.

‘Volksvertegenwoordiging’ wordt inmiddels heel letterlijk ingevuld: het volk wordt vertegenwoordigd, in woord en gebaar: ‘U (dat wel!) bent knettergek.’ Wim Kan zong het al: ‘Ik vertolluk, ik vertolluk, de gevoelens van het volluk.’ Het wachten is op de volksvertegenwoordiger die Gerdi Verbeet toebijt: ‘Fok Jou Bitch!’ Of eentje met een petje, bozig tegen de premier: ‘Watzmetjou?!’ Of een met een oranje pruik op, die in de hal van Nieuwspoort ‘Ollee-ollee’ aan het wildplassen is.

De ambtenaar van de toekomst begrijpt dat ontevreden hart van Nederland. Kent die gezinnen waar inlevingsvermogen, gemeenschapszin, tolerantie, matiging en zelfbeheersing geen vanzelfsprekende waarden zijn. Weet wat het is om je niet gehoord en niet gezien te voelen. Kent de onderbuik van Nederland maar al te goed – zowel de boze capuchons (‘Pannenkoek!’) als de wanhopige plusglazen (‘Zakkenvullers!). Hoeft niet naar Rondom 10 te kijken om te ontdekken hoe de machtelozen zich voelen: bang en boos, teleurgesteld en tekortgedaan. De ambtenaar van de toekomst weet wat hier nodig is: veel liefde, nog meer begrip en volstrekte duidelijkheid – inderdaad, zoals je kinderen grootbrengt. Opvoeden, de toekomst van de ambtenaar.

Gesproken column tijdens Reuring!Café van 13 mei 2009

Ik hoop dat mijn kinderen in opstand komen

Mijn generatie is aan de macht. Ik schaam me dood voor onze kortzichtigheid en behoudzucht. We zijn groot in klein denken. En goed in achteruitkijken.

Waar is onze aansprekende toekomstvisie? Waar blijven onze baanbrekende plannen om van Nederland het schoonste, slimste, gezondste en meest tevreden land ter wereld te maken? Waar zijn onze inspirerende vergezichten die vertrouwen in de toekomst geven? Plannen waar je blij van wordt, waar je in wilt geloven en die daardoor ook werken?

We weten dat deze crisis een uitgelezen kans biedt om alles wat achterhaald is en niet meer werkt achter ons te laten: vele 20e eeuwse verworvenheden (lees: zekerheden) die een gezonde en eerlijke ontwikkeling van onze samenleving inmiddels danig in de weg zitten. Gouden ketenen. Vastigheid en vadsigheid. Bescherming en bevoordeling van de gevestigden is de norm. Je zult toch jong zijn of van buiten komen en mee willen doen.

We kunnen een reuzensprong maken en de toekomst die we willen naar ons toehalen. Vanuit deze crisis transformeren naar iets nieuws, onszelf optillen naar een ander niveau van leven en werken. Dat is nog eens volksverheffing. Van consumeren naar produceren. Maken in plaats van opmaken. Misschien is er nog steeds niet genoeg urgentie. Moet het eerst nog gekker worden?

Ik hoop van harte dat mijn kinderen niet op ons wachten. Ik hoop dat ze massaal in opstand komen. Niet met van die suffe demonstraties. Nee, letterlijk in opstand: dat ze opstaan. Ik hoop dat ze volop gaan ondernemen en zich niets gelegen laten liggen aan onze heilige huisjes. Ik hoop dat ze niet wachten op de politiek. Ik hoop dat ze zich niets aantrekken van onze rituele dansen, achterhoedegevechten en schijnoverwinningen. Ik hoop dat hun wereld groter is dan de onze.

Ik hoop dat ze zaken ondernemen die bijdragen aan een betere wereld, om te beginnen Nederland – dat een voorbeeld kan worden voor de rest van de wereld: een schoon land, met gelukkige kinderen, creatieve ondernemers, gezonde werkers, trotse ouders en tevreden bejaarden. Ik hoop dat de jeugd van tegenwoordig tegen ons zegt: ‘Hoe jullie leven is zó 20e eeuws.’

Ik hoop dat mijn kinderen laten zien dat je kunt leven en werken zonder de aarde uit te putten, zonder buitenstaanders en nieuwkomers uit te sluiten en zonder anderen – mens en dier – uit te buiten. Ons laten zien dat in een wereld waarin alles met elkaar samenhangt je eigen belang en andermans belang uiteindelijk hetzelfde is. Een nieuwe kijk op waar we zo goed in zijn: eigenbelang.

Ik wil tegen ze zeggen: ‘Wacht niet op ons. Wij geven niet het goede voorbeeld. Doe het zelf. En ik kan alleen maar hopen dat jullie ons straks niet vergeten zijn.’

Ook te vinden op De Nationale Dialoog

Twitter Delicious Facebook Digg Stumbleupon Favorites More